İzmirli bir çocuk, emekli dedesiyle küçük bir denizaltı yaparlar. Denizaltı alemini tanımak için suya dalarlar. Eşsiz güzellikler içinde, şaşırtıcı balıklar arasında çok heyecanlı geçen bir gezi dönüşü tarihi eser kaçakçılarının deniz altına gizledikleri antika eserleri fark ederler ve polise haber verirler. Bu kez kaçakçılar dede ile torunun peşine düşerler…
Arka Kapak Yazısı
Günümüz çocuk edebiyatı yazarlarından Hasan Larif SARIYÜCE'nin önemli bir çocuk kitabı Dedemin Denizaltısı. Nadir Usta kitabın çocuk kahramanı olan Burak'ın dedesi. Sanayide tamirci olan Nadir Usta birgün eve bir zarf getirir ve torununa sürpriz yapar. Zarfın içinde gemi (denizaltı) planı bulunmaktadır. Burak heyecanlanır ve dedesi ile zarfın içinden çıkan planların doğrultusunda gemiyi inşa etmeye başlarlar.
Yazar, Nadir Usta ve torunu Burak'ın kitapta konumlandıkları alanın karşısına çocuğun babaannesini koyar, babaanne dede ve torununun bu çalışmasını eleştiren ve geminin yapılmasını istemeyen bir karakter olarak karşımıza çıkar. Babaannenin konuşma biçimi, davranışları ve konumu geleneğimizde olan babaanne tipleri ile örtüşmektedir.
Denizaltına bir motor, sonar, dalış ve çıkış dümenleri gibi parçaları monta ederler. Uzun uğraşlar sonucunda denizaltının yapımı tanamamlanır. Geminin denize tanışınmasını komşuları ilgi ve dikkatle izlerler.
Burak Reis'in ki dedesi torununa böyle seslenmeye başlamıştır. Geminin ilk denemsini yapmak için denizaltını suya daldırır. Geminin su alıp almadığını sorun olup olmadığını denetler.
"Haydi gel Burak! İlk gezimize başlayalım" Nadir Usta'nın cümlesiile denizaltında maceralar başlar.
Denizaltında ilk kocaman bir ahtapotla karşılaşırlar ve ondan kurtulmaya çalışırlar. Arkasından elektirikli yılan balığı ile karşılaşırlar bu balık Burak'a ilginç gelir 550 volt değerinde elektirk akımı verir. Bu balığın kuyruğunun yarısı elektrik hücreleri taşımaktadır.
Dede ile torun denizaltı ile maceralarına devam ederken bir karar alırlar. Gördükleri her canlının resmini çekmek ve o resme bilgiler eklemek.Bu çalışmayı en sonunda Denizlerde Hayat adında kitap olarak çıkarmayı düşünürler.
Dede ve torun maceralarına devam ederken Burak denizin altındaki yaşama dair dedesine birçok sorular sorar. Kılıç balığı, mürekkeb balığı… birçok canlı ile karşılaşırlar ve onları denizlatından gözlemlerler.
İzinsiz balık avlayanlarla karşılaşırlar ve onları polise ihbar ederler.
Daha net görüntüler çekebilmek için suya dayanıklı kamera sipariş ederler Japonya'dan.
Denizaltında gezerken kaçakçılarının tenekeleri ile karşılaşırlar.Polise ihbar ederler. ve bu tenekelerin içinden eroin çıkar (yazar burada eroin yerine daha uygun bir şey kullanabilirdi.)
Kitabın dördüncü bölümünde batık gemi bulurlar ve içinden10 ton altın çıkar. Bu konu gazetelerde çıkar.
Denizin altında çektikleri fotoğrafları dede ve torun bir sergi açarak sergilerler. Bu sergi ilgi çeker…
KİTAPLA İLGİLİ NOTLAR:
Kitap dil ve anlatım yönünden çocuk edebiyatına uygundur. Kitap yazılırken 9-13 yaş aralığı çocukların dil özellikleri, anlam dünyaları göz önüne alınmış.
Babaannenin yerel ağızı kullanma ve geleneksel düşünüş biçimleri kitabı derinlikli hale getirmektedir. Anlamı bilinmeyen ya da 9-13 yaş grubunun anlam dünyasına uzak kelimelerden bilinçli bir şekilde yazarın kaçındığı görülmektedir.
Kitabın kapak resmi içeriğe uygun seçilmiş, kitabın içindeki resimler, olay akışındaki konumlarını imlemektedir.
Kitabın punto seçimi ve büyüklüğü ilgili yaş grubuna uygun düşmekte. Yazar kitabı yedi bölüme bölmüş. Olay akışındaki farklı öykücükleri bölümlere serpiştirmiş bu da kitabın çocuklar tarafından daha rahat okunmasını sağlamaktadır.
Kitap 4.5.6. sınıflar seviyesin uygundur. Daha önce 4. 5. sınıflara yapılan kitap okuma yarışmasında okutmuştuk bu kitabı ve okulumuzda kendi öğrencilerimize okutmuştuk. Genel olarak dönütler kitabın güzel ve akıcı olduğuydu. Kitapta olaylar (maceraların) üst üste gelmesi, bir gemi yapma inşa etme düşüncesi çocuklarda merak duygusu uyandırmaktadır.
Kitap erkek çocuklar veya kız çocuklar anlamında cinsiyet ayrımına gitmemiş. Ne demeye çalıştık yani bazı kitaplar erkek öğrenciler için bazı kitaplar kız öğrenciler için daha uygun olabiliyor. Kitap bu anlamda hem kız öğrenciler hem erkek öğrencilerin rahat okuyabilecekleri bir kitaptır.
4. Sınıf okutan sınfı öğretmenlerinin mutlaka okuma listelerine eklemeleri gereken bir kitaptır. Günümüzde aile bağlarının zayıladığı dede, babaanne gibi kavramların içinin boşaltıldığı bir dönemde böyle bir kitap çocuklarda bir takım olumlu kazanımlar ortaya çıkaracaktır.
Ortaokulda ise 5. ve 6. sınıf türkçe öğretmenlerinin mutlaka okuma listelerine eklemeleri gereken bir kitaptır. Eğer ortaokulda tüm öğrencilerine okutmayı düşünen Türkçe öğretmenleri tereddütsüz bu kitabı seçip kitlesel bir okuma yaptırabililrler. Kitabın içinde olumsuz örnek olabilecek davranış bulunmamaktadır. Bu yönden öğretmenler veli ve okul yönetiminden her hangi bir eleştiri almayacaklardır.